در سراسر روده بزرگ و به ویژه در نزدیکی محل خروج مدفوع (مقعد)، غده هایی وجود دارند که مانند غده های عرق، مسئول ترشح موادی هستند که بسته به نوع مواد مترشحه، نقش خود را در تامین سلامت کلی بدن ایفا می کنند. دهانه ی این غده ها به داخل روده باز می شود و ترشحات آن ها از این طریق به داخل روده بزرگ تخلیه می گردد.
فیستول مقعدی چیست؟
فیستول مقعد شامل دهانه ای در اطراف مقعد می باشد که گهگاه از آن چرک خارج می شود
ابتدا در باره ی آبسه مقعدی که یکی از علل مهم ایجاد فیستول مقعد می باشدتوضیح می دهیم.
اگر دهانه غده هایی که در نزدیکی مقعد هستند بسته شود، غده دچار عفونت می گردد و تدریجا متورم می شود و حاوی چرک خواهد شد. این حالت باعث ایجاد آبسه در نزدیکی مقعد می گردد.
آبسه مقعدی ممکن است سطحی باشد و به صورت ورم همراه با درد شدید در لبه مقعد بروز کند. محل آبسه گرم تر از سایر نقاط است و ممکن است با قرمزی و التهاب بافت های اطراف نیز همراه باشد.
انواع سطحی آبسه های مقعدی، شایع ترین نوع آبسه های مقعدی هستند و در این مبحث فقط به توضیح این نوع پرداخته می شود.
گاهی ممکن است چرک آبسه به قسمت های عمیق تر نفوذ کند و انواع عمقی آبسه های مقعدی را ایجاد کند.
آبسه مقعدی به تدریج متورم تر و دردناک ترمی شود، به طوری که راه رفتن و نشستن برای بیمار مشکل می شود. گاهی نیز به طور خودبه خود دهانه آبسه باز می شود و خون و چرک آن تخلیه می شوند و به دنبال تخلیه چرک از شدت درد کاسته می شود
در مواردی که آبسه به طور خودبه خود تخلیه نمی شود، تنها روش قطعی درمان، برش دادن آبسه و تخلیه آن است. به دنبال خروج چرک که با بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی و توسط جراح انجام می شود، از شدت درد کاسته می شود. پس از عمل جراحی، بیمار معمولا عصر همان روز یا روز بعد از بیمارستان مرخص می شود. درمان گیاهی آبسه مقعدی پیشنهاد نمی شود زیرا کانال مقعد به شدت مستعد عفونت است
پس از تخلیه چرک لازم است که بیمار ۳ تا ۴ مرتبه و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه در لگن آب گرم حاوی چند قطره بتادین بنشیند تا محل چرک ضدعفونی شود و پس از خشک کردن موضع، آن را پانسمان کند. این کار تا رفع کامل التهاب که حدود دو هفته است ادامه می یابد.
اگر التهاب شدید باشد، بر اساس نظر پزشک جراح، چرک خشک کن تزریقی یا خوراکی نیز برای بیمار شروع می شود.
در صورت وجود درد ناشی از برش، می توان از داروی مسکن استفاده کرد. معمولا التهاب پس از حدود یک هفته فروکش خواهد کرد.
اگر آبسه مقعدی به موقع درمان نشود چه عوارضی ایجاد می کند؟
عدم درمان به موقع این بیماری باعث می شود که علائم عفونت گسترش پیدا کند و عفونت در بدن پخش شود. در صورت شدید شدن این عارضه، باید بافت های مرده در اطراف محل آبسه را برداشت.
عدم درمان به موقع آبسه در افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری قند یا افرادی که توان جسمی کمی دارند، می تواند خطر جانی هم داشته باشد.
پس از تخلیه آبسه به طور خود به خود یا توسط جراح، پس از حدود دو هفته علائم کاملا رفع می شوند و فرد سلامت کامل خود را به دست می آورد، ولی در بعضی افراد دهانه ای که برای خروج چرک به روش جراحی یا به طور خودبه خود ایجاد شده است، باز می ماند.
این دهانه در واقع توسط مجرای باریکی به روده بزرگ و مقعد راه دارد و مانند تونل باریکی، پوست اطراف مقعد را به داخل روده بزرگ وصل می کند. به این مجرای باریک، فیستول اطراف مقعد گفته می شود. البته گاهی نیز بدون سابقه بارزی از علائم آبسه مقعدی، فرد دچار فیستول می شود.
– ترشح مداوم یا متناوب
– وجود یک برجستگی سفت و دردناک به هنگام لمس
– درد به هنگام اجابت مزاج یا پس از آن
– تغییر رنگ پوست اطراف فیستول
فیستول مقعدی باعث می شود که محتویات می داخل روده ی بزرگ از طریق مجرای مذکور، به زیر پوست راه پیدا کنند و هر چند مدت، باعث ایجاد عفونت یا ترشح یا آبسه یا ایجاد حالتی مثل جوش چرکی گردد که باعث درد و ترشح در ناحیه می شود و پس از تخلیه شدن ترشحات، درد فروکش می کند
از بین رفتن بافت به علت گسترش آبسه زمینه‌ای
گسترش عفونت ناشی از پارگی در مجرای مقعدی
گاهی در نتیجه عواملی چون ضربه، عفونت راست روده (از جمله با میکربی به نام کلامیدیا)، سرطان، و اشعه درمانی ایجاد میشود.
درمان فیستول مقعد فقط به روش جراحی است، یک جراحی کوچک برای برداشتن فیستول. معمولاً این کار با بی حسی موضعی انجام می پذیرد (البته گاهی بیهوشی عمومی لازم می شود).
بسته به عمق درگیری، روش های جراحی مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. پس از عمل جراحی، بیمار معمولا عصر همان روز یا روز بعد از بیمارستان مرخص می شود.
مراقبت از محل عمل شده، به صورت نشستن در لگن آب گرم حاوی چند قطره بتادین، سه الی چهار بار در روز و هر بار به مدت بیست دقیقه است که برای دو هفته ادامه می یابد. در صورت وجود درد از داروی مسکن استفاده می شود. سایر مراقبت ها بسته به نظر جراح، برای بیمار شرح داده می شود.
قابل ذکر است که امروزه عمل فیستول مقعد با لیزر قابل انجام است. در این عمل باید از لیزرهای پرتوان استفاده و مراحل جراحی مانند جراحی باز است
چرا استفاده از لیزر بهتر از جراحی باز است؟
لیزر در هنگام برش و برداشتن تگ پوستی انتهای عصب بریده شده را ترمیم میکند و در نتیجه بیمار بعد از عمل درد نداشته یا درد بسیار کمی دارد
لیزر عروق کوچک بریده شده در هنگام همل را ترمیم میکند و در نتیجه خونریزی هنگام عمل کاهش میابد-
این عمل بطور سرپایی و بدون بیهوشی قابل انجام است-
بیمار فقط شب اول استراحت میکند ونیاز به استراحت بیشتر ندارد-.
بیمار بازگشت سریعتر به محیط کار وزندگی طبیعی خوددارد-
با این نوع لیزر میتوان تمام انواع هموروئید و حتی شقاق و فیستول همزمان را درمان نمود-
لیزر محیط عمل را استریل کرده و باعث کاهش عفونت محل عمل میشود.قابل ذکر است به همین علت انتقال بیماریهای ویروسی از جمله هپاتیت و ایدز به صفر میرسد.
لیزر هنگام عمل به بافت اطراف صدمه نمیزند و مانند کوتر باعث نکروز نمیشود به همین علت درد بعد از عمل کاهش داشته وبه اسفنکتر مقعد اسیبی وارد نمی شود.این مزیت لیزر باعث کاهش عارضه بی اختیاری مقعد می شود
آیا می توان آبسه مقعد را با بی حسی موضعی عمل کرد
بله می توان با رعایت شرایط مناسب و در نظر گرفتن شرایط بیمار آبسه مقعد را با بی حسی موضعی عمل جراحی کرد
در چه مواردی بیمار باید برای عمل آبسه مقعد بیهوش و بستری شود؟
١– در صورتی که بیمار نتواند بی حسی موضعی راتحمل کند
٢–جراح محیط مناسب عمل سرپایی نداشته باشد
٣–آبسه های ایسکیورکتال را نباید با بی حسی موضعی عمل جراحی کرد
٤–بیماران دیابتی نباید با بی حسی جراحی شوند
٥–بیماران دارای ضعف سیستم ایمنی نیز مجاز به جراحی با بی حسی نیستند
آیا می توان عمل فیستول و آبسه را همزمان انجام داد؟
بله می شود آبسه و فیستول را با در نظر گرفتن موارد زیر همزمان عمل جراحی کرد
اگر سوراخ داخلی فیستول مشخص بوده و پایین باشد بهتر است هنگام تخلیه آبسه فیستول نیز عمل شود تا از عمل مجدد جلوگیری شود
اما اگر آبسه وسیع باشد و سوراخ داخلی مشخص نباشد یا بالا باشد بهتر است دستکاری نشود تا بیمار دچار عارضه بی اختیاری مدفوع نشود
برای دریافت دارو و ویزیت اولیه بیمار یک بار هزینه ویزیت متخصص جراحی را پرداخت می کند و در صورتی که نیاز به جراحی با لیزر و یا لیزر درمانی فیستول مقعد داشته باشد از ۱ میلیون تومان به بالا هزینه درمان با لیزر می شود.
در ۳۵ درصد مواقع فیستول ها و آبسه ها عود می کنند. به خصوص در سنین پایین ۴۰ سال و در طی ۳۸ ماه اول بعد از عمل آبسه احتمال عود این بیماری بیشتر است. در واقع سن بیمار یک فاکتور مهم برای پیشبینی است.پیک شیوع آبسه مقعد در ٤٠ سالگی است. اما به طور کل عود آبسه در بیماران جوانتر از٤٠ سال دو برابر است
زمان تخلیه آبسه با عود آن ارتباط مستقیم دارد یعنی هرچه زودتر اقدام به تخلیه آبسه شود احتمال عود آبسه مقعد کاهش میابد و در بیمارانی که دیرتر اقدام به درمان می کنند و تخلیه ابسه مقعد به تعویق می افتد احتمال عود بیشتر است
مردان ٤-٢ برابر بیشتر به فیستول بعد از آبسه دچار می شوند
کشیدن سیگار احتمال عود آبسه و فیستول را بیشتر می کند
به دنبال شقاق یا فیشر مقعد درمان نشده فیستول مقعدی ایجاد شده هر نوع زخم در ناحیه مقعد باید درمان شود
درباره این سایت